लोकांच्या शनिवारच्या रात्री कशा असतात? आहाहा…एकतर उद्या सुट्टी आहे या विचारानेच धुंदी चढलेली असते. त्या फिलींगची सुरवात ऑफिसमधून निघाल्या निघाल्याच होते. वास्तविक शनिवारचा सेकंड हाफदेखील तसा वाईट नसतो. काही सुखी लोकांना तर शनिवारीच सुट्टी असते. हे यांचे पूर्वजन्मीचे पुण्यच होय. त्यांना शनिवार रात्रीचा काही फरक पडत नाही. त्यांच्यासाठी शुक्रवार वीकेंड.
मग कधी नव्हे तो एखादा पेग घेतला, टीव्ही बघत बसला, जेवण वगैरे आटोपल्यावर थंडगार एसीत …जाऊदे कशाला उगाच लोकांच्या खाजगी तपशिलात शिरा, पण एकंदरीत शनिवारची संध्याकाळ आणि रात्र मदहोश असते. आमचीही कधीकाळी असायची. पण एमएसईबीच्या कारनाम्यांनी हल्ली ती खराब व्हायला लागली आहे.
पोरांच्या शाळेला उन्हाळ्याची सुट्टी असल्याने बायको माहेरी होती. खूप दिवसांनी एक चांगले पुस्तक हातात आले होते. एका कथेच्या महत्वाच्या वळणावर आलो होतो आणि अचानक लाईट गेली. मोबाईममध्ये पाहिले, रात्रीचे साडेबारा वाजले होते. शनिवारी रात्री साडेबाराचे टाईम म्हणजे मुंबईकरांसाठी नॉर्मल असते.
दरवाजा उघडून पाहिले तर जिन्यातली लाईट होती. आमच्याबरोबर बाजूचीही लाईट गेलेली म्हणून ते ही लोक बाहेर जमले होते. खालच्या मजल्यावरची लाईट जशीच्या तशी चालू होती. म्हणजे ऐनवेळी जाणार्‍या लाईटची अशी व्यवस्था आमच्याच वाट्याला आली होती. पहिल्यांदा वॉचमनला फोन केला आणि आमच्या मीटरच्या जागी दिवाळी वगैरे चालू आहे काय ते विचारले. गेल्या पंधरा दिवसांत तिथे तीनवेळा फटाके फुटले होते. फक्त आमच्याच मजल्यावरची लाईट जात होती. शेवटी थोड्याशा कारणावरून पेट घेणारा ज्वालाग्रही पार्ट बदलण्यात आला होता असे मला समजले होते.
वॉचमनने मीटरजवळ काहीही झालेले नसून सोसायटीच्या आवारात असलेल्या ट्रान्सफॉर्मरकडे केबल जळत असल्याचे सांगितले. तो भाग एमएसईबीच्या अखत्यारीत येत असल्याने तिथे अतिशहाणपणा करून उपयोग नव्हता. एमएसईबीला फोन केला. बिझी आला. सतत अर्धा तास व्यर्थ फोन करत होतो. तो लेकाचा वायरमन एवढ्या रात्री अर्धा तास कुणाशी बोलत होता कळायला मार्ग नव्हता. एकदाचा फोन लागला पण तो उचलला जाईना. लगेच उचलेल तर एमएसईबी कसली? रात्रपाळीत शटडाऊनवर काम करायला त्यांच्या ऑफिसमध्ये तिघेचौघे असतात, ही आगाऊ माहिती आमच्याकडे होती. चौथ्या मजल्यावरून खाली आलो तर शेवटच्या मजल्यावरची जी एक फेज गेली होती, त्या घरातले बहुतेकजण खाली उतरलेले. नुसता खाली उतरून उपयोग नव्हता तर त्यांच्या ऑफिसमध्ये जाऊन कुणालातरी घेऊन येऊया म्हणून मी आणि माझा एक मित्र गाडीवरून निघालो.
ऑफिसमध्ये गेलो तर ऑफिस बंद! बाजूलाच उभा असणार्‍या एका वॉचमनला विचारले तर, “ऑफिस इधरसे शिफ्ट हो गया है.” ही नवीन माहिती मिळाली.
“किधर?”
मग त्यानेही नवीन जागेच्या खाणाखुणा सांगितल्या आणि आम्ही कधीही न पाहिलेले नवीन ऑफिस आणि त्यात बसलेल्या वायरमनच्या शोधात निघालो. त्याने सांगितलेल्या ठिकाणी गेलो, सुनसान जागा होती. भरपूर सगळी कुत्री मेल्यासारखी पडली होती. आम्ही पत्ता विचारायला कोण माणूस दिसतोय का ते शोधू लागलो. इतक्यात एक रिक्षा आली आणि त्यातून एकजण उतरला. त्याला पत्ता विचारल्यावर त्याने अजून थोड्या जास्त सुनसान जागेवर जा म्हणून सांगितले. तिथेही जाऊन पाहिले पण एमएसईबीचा काहीही मागमूस नव्हता. खाली उतरून कुठे बोर्ड वगैरे दिसतोय का ते पहात होतो. एकतर घरातून चित्रविचित्र बरमुड्यावरच बाहेर पडल्याने तिथल्या कुत्र्यांना आमच्यात हळुहळू इंटरेस्ट यायला लागला होता. मघापासून निपचित पडून असणारी कुत्री आळोखेपिळोखे देत अंगातला आळस झटकून आमच्याकडे सरकताहेत हे लक्षात आल्यावर आम्ही तिथून लागलीच काढता पाय घेतला.
परत येत असताना गेटच्या सावलीत काळ्या रंगाचा ड्रेस घालून बसलेला एक वॉचमन दिसला. त्याला विचारल्यावर हेच एमएसईबीचे ऑफिस म्हणून त्याने आम्हांला आनंदाचा धक्का दिला. विद्युत बोर्डाने कर्मचार्‍यांबरोबर ह्यालाही चांगलाच ट्रेन केला होता. कोण माणसे येतील म्हणून बाहेरचा मोठा बल्ब बंद करून काळ्या ड्रेसात लेकाचा सावलीत बसला होता!
“ऑफिस में अभी कोई है की नही?”
त्याने उत्तर देण्याऐवजी आम्हांला वरपासून खालीपर्यंत न्ह्याळले आणि जीवावर आल्यासारखे उत्तर दिले, “सबलोग साईट पे गया है.”
“कौनसे साईट पे?”
“पता नही.” फुल ट्रेनिंग झालेला हा माणूस असावा.
“नंबर है क्या उनका?”
मग त्याने अतिकष्टाने खिशातले एक व्हिजीटींग कार्ड काढले आणि “इसके उपर एक नंबर दिया है वो देखो.” म्हणून सांगितले. नंबर तोच होता ज्याला मी कॉल करून थकलो होतो आणि अर्धा तास तो उचलला गेला नव्हता.
“दुसरा कोई नंबर नही है?”
“पिछे एक लिखा है, वो रिक्षावाले का है.”
“रिक्षावाले का नंबर लेके क्या करें?”
“वो वायरमन लोग यही रिक्षा से घुमते है.”
मग तो वायरमन सोडून रिक्षावाल्याचा नंबर लावायच्या नादाला लागलो. लागल्यावर चुकून त्याने उचललाही. मग त्याला आमच्या सोसायटीचे नाव सांगून सगळीच्या सगळी लाईट बंद आहे आणि ताबडतोब तिथे या असे सांगितले. तो ही लगेचच निघतो म्हणाल्यावर आम्हांला शंका आली. शेवटी तुम्ही कुठे आहे, आम्ही तुम्हाला घ्यायला येतो इथपर्यंत सौदा झाला पण तो नेमका कुठे आहे ते सांगायला तयार नव्हता.
आजुबाजूच्या ओसाड ट्रान्सफॉर्मरच्या जागा पहात परत येतच होतो इतक्यात आमच्या वॉचमनचाच फोन आला. वायरमन इथे पोहोचलेत आणि तुम्ही अजून कुठाय याचा जाब तो विचारत होता. त्याकडे दुर्लक्ष करून वायरमन आमच्या सोसायटीत पोहोचलेत या आनंदात गाडी पळवत परत आलो.
वायरमननी येऊन एव्हाना काम सुरु केले होते. त्यांचा एक सुपरवायझर बाजूला निवांत बसून त्यांना सुचना देत होता आणि ते त्या पाळत होते. त्यांच्याबरोबर बरेच अनोळखी लोक दिसत होते म्हणून कोण आहेत याची चौकशी केल्यावर समजले की त्यांचे जिथे काम होते ते अर्धेच सोडून आल्याने तिथले लोकही यांच्या सोबतच आले होते. ते आमच्याशी राडा करायच्या मूडमध्ये दिसत होते पण आधीच लाईटने हैराण झाल्याने त्यांच्याशी वादावादी करण्यात आम्हांला रस नव्हता.
“ह्यांना आपल्या कामाची काही पडलेली नाही. आपले काम अर्धेच ठेऊन इथे येऊन काम करताहेत. चला त्यांच्या ऑफिससमोर जाऊन निदर्शने करुया.” असे म्हणून त्याने तिथेच “एमएसईबी हाय हाय.” अशी घोषणाबाजी सुरु केली. हातातले अर्धे काम टाकून माझ्या फोनवर हे लोक आमच्याकडे कसे काय आले याचे मला आश्चर्य! नंतर मला खरी बातमी समजली. आम्ही त्यांना आणायला गेल्यावर आमच्या सोसायटीतल्या एका चांगल्या हुद्दयावर असणार्‍या आधिकार्‍याने एमएसईबीच्या आधिकार्‍याना फोन केला होता आणि जे सुपरवायझर आणि वायरमन आले होते ते त्यांनी पाठवले होते.
त्यांच्या घोषणेबाजीने काम करत असलेले वायरमन काम बंद करून बाहेर येऊन बसले.
“आता तुम्हांला काय हवं?” त्यांची बडदाश्त ठेवावी लागते नाहीतर ते नाराज होतात. आणि ते नाराज झाले की लाईट येत नसते.
“थंड पाणी आणा जरा.”
लगेच वॉचमन थंड पाण्याच्या शोधात हरवला. सुपरवायझरने घोषणा देणार्‍यांना समजवले आणि हे काम आटपून लगेच तुमचाकडे येतो असे सांगितले पण लोकांचा विश्वास नसल्याने ते तिथून हटले नाहीत. थंड पाणी पिऊन झाले. मग कुठलेतरी कनेक्शन करायचे असल्याने त्यांनी सगळ्या सोसायटीची लाईट बंद केली. अर्धा तास कसलीतरी जोडाजोडी चालली होती. डासांच्या प्रदेशात आम्ही अतिक्रमण केल्यामुळे ते चवताळून उठले होते. हात, कान, नाक, तोंड दिसेल तिथे चावत सुटल्याने त्यांना हुसकवून लावायला अधुनमधून स्वत:ला मारून घ्यावे लागत होते.
या सगळ्या लवाजाम्यात दोन तास उलटून गेलेले. ज्यांच्या घरी इनव्हर्टर होते, त्याचीही लाईट संपून पंखे बंद पडल्याने ते ही लोक डोकी खायला खाली आले. त्यात नुकताच इलेक्ट्रॉनिक्स किंवा इलेक्ट्रिकलच्या इंजिनियरिंगला अॅडमिशन घेतलेला एक मुलगा येऊन “काय काका, ट्रान्सफॉर्मर जळालाय का?” असे म्हणाला.
हा लेकाचा त्या टॉन्सफॉर्मरच्या जीवावर का उठला होता देव जाणे, “नाही बाबा, साधा केबलचा तुकडा जळालाय ते जोडताहेत.”
“मग एवढा उशिर जोडायला?”
“आज लाईट नही आयेगा.”
डासांची झुंज देत बॅटरीच्या उजेडात काम करत असलेल्या वायरमनकडून असे उत्तर आल्यावर तिथे जमलेल्या सगळ्यांनी त्या भावी इंजिनियरला परस्पर घरीच पाठवले.
एकदाची सगळी व्यवस्था झाल्यावर वायरमन त्या खड्ड्यातून बाहेर येत म्हणाला, “आत्तापुरते कसेतरी चालू केले आहे. कुणीही एसी चालू करू नका. एसी चालू झाला की हे उडालेच म्हणून समजा. आणि पुन्हा हे उडाले की आम्ही काही करू शकत नाही. नवीन केबल सोमवारशिवाय मिळणार नाही.”
त्यांचे आभार मानून घरी गेलो. बेडवर जाऊन कलंडलो पण प्रचंड गरम होत होते. एसी लावू या असा विचार डोक्यात आल्यावर वायरमनने दिलेली वॉर्निंग आठवली. थोडावेळ एसी चालू करून नंतर बंद करुया म्हणून भीतभीतच एसीचे बटन चालू केले तसे खाली धडाऽम करून आवाज झाला. एसीच्या वार्‍याचे जाऊ द्या, गरम हवा फेकणारा बिचारा फॅनही बंद पडला. आता सोमवारपर्यंत काहीही उपयोग नाही हा विचार करून अंगाला ‘ओडोमॉस – मच्छर का बॉस’ लावून खिडक्या उघड्या ठेवून मी झोपी गेलो.

©विजय माने, ठाणे.

परवा आयपीलच्या एका साखळी सामन्यात विराटने धोनीला हरवले आणि आमच्या घरात त्याचा बॉम्ब फुटला. बंड्याने वैतागून अंगात होते नव्हते तेवढे बळ एकवटून सोफ्यावरच्या लोडाला गुच्ची मारली. बरे झाले मी मध्ये आलो नाही. बरेच लोक हल्ली माझे वजन वाढले आहे असे म्हणतात, त्याचा निकाल लागला असता.
घाबरून मी त्याच्यावर ओरडलो, “काय झाल रे, वेडा झालायस का तू?”
“काय अहो, या लोकांना कसं कळत नाही? एका रनने हरले साले.”
‘साला’ हा शब्द केव्हाच सेन्सॉरच्या कक्षेतून बाहेर पडून कॉमन झाला आहे.
“जाऊ दे ना. खेळ आहे तो. कोण जिंकणार, कोण हरणार.”
“पण बेंगलोरकडून हरायचं? तळाशी असणार्‍या टीमकडून?”
अगणित फॅन्सप्रमाणे तो धोनीचा डायहार्ड फॅन आहे. त्याला धोनीची टीम गुणतक्त्याच्या तळाशी असणार्‍या बेंगलोर संघाकडून हरल्याचा सल होता.
“त्या पार्थिव पटेलच्या तर….”
“वा! तुझी टीम असली की त्यांनी रनआऊट पण करायचे नाही का?”
“पण डायरेक्ट थ्रो? पार्थिव पटेल वर्ल्डकपमध्ये आहे का?”
“हो.”
“मग जाऊ दे.”
“का?”
“नाहीतर त्याला शापच दिला असता मी. पण वर्ल्डकपमध्ये धोनीला काही झाले तर बॅकअप म्हणून तो पाहिजे ना?”
तशाही परिस्थितीत त्याची दुरदृष्टी पाहून मला मौज वाटली.
चेन्नईची मॅच असल्यावर तो त्याचा चेन्नई सुपरकिंग्जचा लकी पिवळा टीशर्ट घालूनच टीव्हीसमोर मॅच पहायला बसतो इथपर्यंत ठीक आहे. पण चेन्नई जिंकावी म्हणून टीव्हीला हळदीकुंकू लावून बसणारा हा बालफॅन माझ्या पहाण्यात दुसरा नाही. मॅच हरल्यावर धोनीला झाला नसेल एवढा पश्चाताप बंड्याला झाला. सतत तो बडबडत होता. एका रनने हरायचं म्हणजे काय?
आम्ही लहान असताना ही आयपीएल वगैरे भानगड नसल्याने भावनिक गुंतागुंत कमी होती. इथे एकाच टीममध्ये भारत, दक्षिण आफ्रिका, इंग्लंड, वेस्ट इंडिज आणि राहिलेल्या जगातले खेळाडू खेळत असतात. आम्ही आपले खर्‍याखुर्‍या भारतीय संघाला सपोर्ट करायचो. तरीही आपली टीम हरली की खूप वाईट वाटायचे. जेवताना हरलेली मॅच आठवली तरी जेवण जायचे नाही. उगाच रुखरुख लागून रहायची. शहान्नवच्या वर्ल्डकपचा सेमीफायनल हरल्यावर तर जेवलो नव्हतो त्यादिवशी. सतत विनोद कांबळीचा रडलेला चेहरा डोळ्यांसमोर यायचा. मग कुठूनतरी बातमी यायची ‘कालच्या मॅचमध्ये अरविंद डिसिल्व्हाच्या बॅटमध्ये स्प्रिंगा मिळाल्या. त्यामुळे कालची मॅच पुन्हा घेणार आहेत.’ या बातम्या कुठून फुटायच्या कळायला मार्ग नव्हता. तेवढच हायसं वाटायचं आणि बातम्या पहायला टीव्हीसमोर बसले तरी कशाचाही मागमुस नसायचा.
शहान्नवच्या वर्ल्डकपमध्ये जयसुर्या जाम फेमस होता. कुठलाही बॉलर काढा, सोडतच नव्हता. चोप चोप चोपायचा. त्याच्या बॅटमध्ये स्प्रिंगा सापडल्याच्याही अशाच पुड्या सोडण्यात आल्या होत्या. आपल्या सेमीफायनलच्या आत त्याच्यावर बंदी आली तर बरे होईल असे त्यावेळी खूप वाटत होते पण तसे काही न झाल्याने आम्ही प्रचंड नाराज झालेलो.
सारे काही शांत होऊन जेवण झाल्यावर बंड्याने त्याचे आवडते ओरिओ आईस्क्रीम उडवले आणि अचानक तो पुन्हा हळवा झाला.
“एका रनने हरले…आत्ता जर डॉक्टर स्ट्रेंज असता तर मी त्याच्या मशीनमध्ये जाऊन धोनीच्या कानात सांगितले असते. किंवा मोईन अलीच्या अंगात मी घुसून नो बॉलच टाकला असता. मग इक्वल झाली असती आणि नो बॉल टाकल्यावर फ्री हीटला धोनी आहेच.”
“अरे जाऊ दे ना बाबा. अजून आईस्क्रीम पाहिजे का तुला?”
“नको.” म्हणून तो तसाच शांत बसून राहिला.
धोनीची टीम एका धावेने हरूनही त्याचा माझ्यावर काहीच परिणाम झालेला नाही हे पाहून मी बेंगलोरला सपोर्ट करत होतो अशी त्याला शंका आली. त्यानंतरच्या मॅचेस पहाताना बंड्या आधी मला “तुमची टीम कोणती?” म्हणून विचारायचा. कारण मी नेमका त्याच्या उलट्या बाजूने असायचो. त्याच्या बॅट्समनने सिक्स मारला की मी बॉलरला “काय फालतू बॉल टाकतो.” असे म्हणायचो. त्यामुळे वैतागला की तो, “तुमची टीम कोणती आहे ते लक्षात ठेवा आणि त्यांच्याच बाजूने रहा.” असे चिडून सांगायचा.
आमचेही लहानपणी असेच होते. कुठल्याही गोष्टी मनाला लावून घ्यायचो. पण मोठे झाल्यावर जबाबदार्‍यांचे ओझे एवढे वाढले की मॅच पहातानाचे ते थ्रील गेलं. कुणीही जिंकू दे तो कसा जिंकला हे पहाण्याची दृष्टी आली. पण बालमनाला त्याचे काय?
त्या बिचार्‍याची पिन तिथेच अडकून असते. दुसर्‍यादिवशी उठल्यावरही, “काय यार, हरायचेे तर जास्त रन्सनी तर हरायचे. मग काय वाटलं नसतं. पण एका रनने हरलो ते चुभतंय.” असे तो सांगत होता.
आमच्या लहानपणी विशेषत: भारत आणि पाकिस्तानची मॅच असली की आतासारखेच वातावरण तापलेले असायचे. मॅच हरली की दुसर्‍यादिवशी मॅच हरली म्हणून टीव्ही फोडणारे, चौकांचौकांत हरलेल्या कप्तानांचे पुतळे जाळणार्‍यांचे कारनामे छापून यायचे. एखादी बातमी हार्टअॅटॅकचीही असायची. म्हणजे शेवटच्या बॉलवर चेंडू आभाळात आणि मॅच पहाणारे काकाही! एवढे समरस तर आम्ही अभ्यासाशी व्हायचो नाही, दुसर्‍यादिवशी पेपर असला तरीही!
पण काहीही म्हणा, आयपीएल ने क्रिकेटची व्याख्याच बदलून टाकली आहे. इथे फोर आणि सिक्सची गणणाच नाही. कोलकात्याकडून खेळणार्‍या रसेलला तर बॉल टाकायचा की मांडवली करून रन्स द्यायच्या हा प्रश्न आहे. जागोजागी बाऊंड्रीलाईनला खेटून फिल्डर लावले तरी त्याचा उपयोग होत नाही. डोक्यावरून मागे गेलेला चेंडू त्यांना प्रेक्षकांकडून मागून घ्यावा लागतो. अगदी शेवटच्या बॉलपर्यंत मॅच खेचली जाते.
आणि योगायोगही पहा, आयपीएल फायनललाही धोनी आपल्या शर्माजींच्या मुलाकडून पुन्हा एकाच धावेने हरला. बंड्या त्याची टीम जिंकणार म्हणून जवळजवळ टीव्हीवरच बसला होता. धोनी हरल्यावर बंड्याच्या डोळयांतून घळाघळा पाणी यायला लागले. भारत पाकिस्तान मॅचसारखा टीव्ही फुटायला नको म्हणून आम्ही पटकन टीव्ही बंद केला आणि त्याला समजवायला लागलो. पण समजेल तो बंड्या कसला? मग खेळाडूंना मॅच जिंकली किंवा हरली तरी त्याचे काही पडलेले नसते, त्यांना सिझनप्रमाणे पैसे मिळालेले असतात, हे समजावताना त्या बिचार्‍या खेळाडूंच्या सॅलरीपर्यंत मला जावे लागले.
“पण धोनी नसेल पैसे घेत.”
“का? तो कशाला फुकटात खेळेल? त्याला तर सगळ्यात जास्त आहेत.”
ही माहिती ऐकूनही पुन्हा त्याचे एका रनने हरण्याचे रडगाणे सुरु झाले. शिवाय धोनी आयत्यावेळी वेगळेच काहीतरी करून घोटाळा करतो म्हणून त्याने आपण पुढच्यावर्षीपासून मुंबई इंडियन्स संघाला सपोर्ट करणार असल्याचे जाहीर करून टाकले. बरं म्हणून मी गप्प बसलो आणि पुढे बंड्याच म्हणाला, “आता बघा, पुढच्या वर्षीपासून मी मुंबईला सपोर्ट करणार म्हणजे आमची चेन्नई टीमच जिंकणार.”

©विजय माने, ठाणे.