नाटकाची आवड हा त्याच्या आणि माझ्या मैत्रीतला दुवा आहे. पण मला आवडलेले नाटक त्याला आवडेलच असे नाही. एखाद्या संवादाला खळाळून हसलो की “छे! या नाटकात काही डेप्थ नाही.” असे तो म्हणतो. ही डेप्थ काय भानगड आहे मला अद्यापही कळत नाही. त्याला आवडलेले नाटक मला आवडण्याचा प्रश्नच येत नाही. त्याने जबरदस्तीने बघायला नेलेल्या नाटकात रंगमंचावर ज्या काही अगम्य गोष्टी चाललेल्या असतात त्यापेक्षा आजुबाजूच्या गोष्टी रम्य वाटायला लागतात. तरीही तो नाटक बघण्यात तल्लीन झालेला असतो.
एकदा अमुक अमुक नाटक कंपनीत माझा मित्र आहे आणि आपल्याला फुकट पास मिळणार आहेत म्हणून त्याने आम्हांला नाटकाला नेले. मित्र भेटला. त्याने अगदी जिकीरीने पास आणून दिले. मी पैसे काढत होतो पण हा मलाही पैसे देउु देईना. त्या बिचार्‍याची पंचाईत झाली. नाटक जणू काय आपल्या मित्रावरच आहे असे त्याने बॅकग्राउुंड तयार केले होते. पण नाटकात त्या मित्राचे काम अवघ्या पाच­सात मिनिटांचे होते. सुरवातीलाच तो गणपती होउुन थरथरत आला आणि मध्यंतरांनंतर शिवरायांच्या एका पोवाडयात अनेक मावळ्यांपैकी एक मावळा होउुन भगवा फडकवत नाचत गेला.
नाटक आणि पेपरात त्याच्या ओळखीचे बरेच लोक आहेत. “केवळ गप्पा मारण्यासाठी ते मला इकडे भेटायला येतात.” असे तो मला सांगतो.
तिथे बसून चहा घेताना असाच एकजण आला. हस्तांदोलन वगैरे झाले.
“हे रघु काशीकर. पुण्याचा भामटा या नाटकात काम करतात.” अशी ओळख करून देण्यात आली.
“नमस्कार.”
त्या भामटयाने साधा नमस्कारही केला नाही. मी आपला सगळ्यांना “नमस्कार, थँक्यू.” वगैरे म्हणत असतो. एकदा तर चुकून विमा एजंटाला विम्याचा हप्ता देउुन “थँक्यू.” म्हणालो, तर त्याने माझे दोनशेवीस रूपयेच परत दिले नाहीत. सुटे नाहीत म्हणाला ते आजतागायत देतोच आहे.
“पुण्याच्या भामटयात काय रमाकांतचा रोल केलाय का?” मी काय ते नाटक पाहिलं नव्हतं. पण हयाच्याकडून ऐकून होतो.
“रमाकांतचा नाही. त्याचा रोल खूपच छोटा आहे.”
“मग?”
“कंपौडरचा.”
“कमाल आहे तुमची. पूर्ण नाटकात कंपौडरची कपडे घालून फिरायचं म्हणजे ­” मी संभाषण चालू ठेवावे म्हणून काहीतरी बोललो.
“त्याची आता सवय झली आहे.”
“भूमिका मोठी आहे का?”
“हो. हिरोला अपघात होउुन त्याचे डोळे जातात. त्याला हॉस्पिटलमध्ये आणलं जातं. सगळ्या मेडिकल टेस्टमधून त्याच्या ब्रेनचे स्कॅनिंग केलं जातं. त्याच्या आॅप्टिकल स्क्रीनवर आॅब्जेक्टची इमेज तयार होत नाही हे कन्क्लूजन काढले जाते.”
“बापरे, एवढं सगळं दाखवलंय त्यात?”
“नाही हो. हे सगळं सुत्रधार सांगतो. त्यानंतर उपचार करून त्याचे डोळे येतात आणि डोळे उघडताना त्याच्या पट्टया सोडायला जो कंपौडर येतो, तो मी असतो.”
मी मनातल्या मनात कपाळावर हात मारून घेतला.
हा माणूस कारण नसताना मला उगीचच चित्रविचित्र माणसांच्या ओळखी करून द्यायचा. एकदा मी, दिग्या आणि हा चहा पित असताना एक केवळ होपलेस वाटेल असा एक माणूस आला.
“हे यक्षण कश्यप.”
दिग्या म्हणाला, “आता हा आणि कोण?”
“अरे हळू बोल.” मी.
दिग्याला पुढचा माणूस कितीही मोठा असला तरी काहीही फरक पडत नाही. बिनधास्त तोंडात आले की बोलून टाकतो. तो कुठलाही कश्यप असता तरी मला काहीही फरक पडला नसता. पण उगीच आपलं त्याला वाईट वाटायला नको म्हणून मी समोरून नमस्कार केला.
“माहित आहेत का तुला कोण ते?” आली पंचाईत?
“नाही.”
“तू ते झाडाच्या फांदीआडून गाणं ऐकलंस?”
“नाही.”
“छान! त्याचेच ते कवी.”
मी कविराजांना दोन्ही हात जोडून दुसर्‍यांदा नमस्कार ठोकला. पण खूप आदर द्यावा असा तो वाटला नाही. तो येउुन बसल्यावर कविता सोडून एका नवीन नाटकावरच चर्चा सुरू झाली. हा माणूस कुठल्याही नवोदिताचा उल्लेख ‘अरे तुरे’च करतो.
“परवा संतोषचे नाटक बघितले. पण समाजकारणाच्या दृष्टिकोनातून त्याचा विचार केला तर दारिद्रय हा त्या नाटकाचा गाभा आहे, असं मला वाटतं. हल्ली संतोष चांगला लिहायला लागला आहे.” संतोष म्हणजे संतोष पवार. जणू संतोष शाळेत हयाच्याच बाकावर बसत होता!
आजवर मी शेकडो नाटके बघितली आहेत. पण का कुणास ठाउुक, डे्रसिंगरुममध्ये जाण्याचं धाडस माझ्याने झालं नाही. हे त्याला समजल्यावर दु:शासनाने द्रौपदीलाही जेवढया निर्दयपणे खेचले नसेल असे त्याने मला त्या डे्रसिंगरुममध्ये नेले. तिथले नट कपडे बदलत होते. नटया रंगाचे तोंड साफ करून नवे रंग चढवण्यात मग्न होत्या. हयाने जाउुन त्या लेखकालाच धरला आणि “रिलेशन्सचे कॉम्प्लीिकेशन्स का वाढवले आहेत?” याची चर्चा सुरू केली. मध्यंतर संपून नाटक सुरू व्हायची वेळ आली तरी यांची चर्चा संपेना. तो लेखक बिचारा ‘कुठून बुध्दी झाली आणि हे नाटक लिहिले’ म्हणून स्वत:वरच कावला. माझी चुळबुळ सुरू झाली. त्याला तिथून मुश्किलीने काढला आणि बाल्कनीवरच्या खुर्चीत कोंबला.
ते नाटक संपल्यावर त्याने माझे डोके खायला सुरवात केली. या बाबतीत दिग्याचं एक बरं आहे. दिग्या त्याला “हे नाटक भिकार आहे.” असं तोंडावर सांगून टाकतो. कधी कधी दिग्याच्या बिनधास्तपणाचे मला कौतुक वाटते. मी एकदा दिग्याला विचारले, “हा तुला काही बोलत नाही का असं डायरेक्ट काही बोलल्यावर?”
“त्याला माहित आहे आपलं मत ठाम म्हणजे ठाम. अजिबात बदलणार नाही. त्यामुळे तो आपल्या नादी लागत नाही.” दिग्या उवाच. अगदी प्रामाणिकपणे!
पण हेच ठाम मत मी दिल्यावर त्या नाटकातली मला न दिसलेली कौशल्ये त्याच्या तोंडून ऐकावी लागतात. एकदा तर त्याने कहरच केला. “नाटक हे कथेसाठी बघायचेच नसते. ते डायरेक्टर आणि त्यातल्या मांडणीसाठी बघायचे असते.” असे काहीतरी मला समजावत होता. हा माणूस मग प्रॉपर्टी, सोफासेट, खुर्च्या, टेबले अशा वस्तूंची दहा टक्क्यांपासून पन्नास टक्क्यांपर्यत सूट असणारी प्रदर्शने बघायला का जात नाही, ते कळत नाही.

क्रमश:
©विजय माने : हसरी उठाठेव
पुढील विनोदी लेख वाचण्यासाठी खालील लिंकवर क्लिक करून फेसबुकवरील ‘हसरी उठाठेव’ हे पेज लाईक करा.

फेसबुक पेज : हसरी उठाठेव

नाडीची विजार, बिनकॉलरचा नेहरु शर्ट आणि गळयात शबनम बॅग असा इसम विक्रोळी स्टेशन परिसरात कुठे दिसला तर ओळख काढण्याच्या भानगडीत न पडता डायरेक चर्चा सुरु करा. आपोआप ओळख होईल. आमच्या एवढया बॅगा, छत्र्या, मोबाईल चोरीला जातात पण हयाची बॅग चोरीला का जात नाही, काही कळत नाही. ही बॅग ज्यादिवशी चोरीला गेल्याचे समजेल त्यादिवशी मी तर पेढे वाटेन. त्याच्या बॅगेत नुसत्या कविताच नसतात तर कुठल्यातरी लग्नपत्रिकेची एक कच्ची आणि एक पक्की प्रत असते. त्या कागदपत्रातून चुकून त्याला हात लागतो आणि तो अत्यंत उत्साहाने म्हणतो, “ही लग्नपत्रिका मी सेट केली आहे. वाच.”
आज्ञा झाल्यावर आपल्या इच्छा मनात दाबून वाचायचे. त्यातले एक अक्षर लागत नाही. एका नवर्‍याच्या आयुष्याचा खेळ होताना मजा बघायला या, असा तो मजकुर असतो. पण तोही कुणाला नीट कळू नये याची दक्षता या कविमित्राने घेतलेली असते.
बहुतेकदा माझा चहा संपत आला की हा बॅग शोधायला लागतो. हा माणूस फक्त कवीच नाही. एकवेळ तेही परवडलं असतं. पण कुठल्यातरी पेपराचा वार्ताहरही आहे. वार्ताहर आहे असं तो सांगतो. बातम्या काय देतो ते देवच जाणे! दिवसातले चोवीस तास त्या उडप्याच्या हॉटेलात नाहीतर बाजुच्या बारमध्येच बसलेला असतो.
मला बारमध्ये बसायला अजिबात आवडत नाही. एकतर विदयुत महामंडळाने लोडशेडिंग केल्यासारखा नेहमी तिथे अंधार असतो. आणि दुसरे म्हणजे आतल्या तसल्या अंधारातल्या गर्दीत कोणतरी ओळखीचा निघण्याची शक्यता असते. न पिताच सगळीकडे बोंबाबोंब होण्याची भीती असते. ज्याला कर नाही त्याला असा डर असतो. पण हयाच्यामुळे मी अनेकदा बारमध्ये जाउुन बसलो आहे. हा स्वत:साठी व्हिस्की आणि माझ्यासाठी कीटकनाशक कोला मागवतो. व्हिस्की घेतल्यावर हा ती घटाघटा पिणार नाही. त्याला एका बाटलीत दोन बाटल्या सोडा मिसळावा लागतो. आणि मग हा एक एक घोट राजासारखा पिणार! त्या मानाने आमच्या खोलीतले शरदमामा बरे. प्यायची त्यांना अजिबात सवय नाही. फक्त दुसर्‍याने दिल्यावर घेतात. कितीही! जे लोक एका पेगने आडव्या होतात त्या ब्रांडच्या बाटल्याच्या बाटल्या घेउुनही न डगमगता डबे आणायला ते खाणावळीत जातात आणि “दोन भाकरी जास्ती दया.” म्हणून न विसरता सांगतात.
तो स्वत:ला सर्वज्ञानी समजतो. त्यामुळे त्याच्यासमोर तोंड उघडले तरी आणि नाही उघडले तरी पंचाईत होते. लग्न होउुन तीन वर्षे उलटून गेली होती. बायकोला गावावरून आणायचे होते म्हणून एखादी खोली मिळवण्याच्या खटपटीत होतो. ते चुकून हयाच्याजवळ बोललो. हयाने मुंबईतल्या हजार एरियाची नावे सांगितली. “इकडे घेतलीस तर हे चांगलं आहे. तिकडे घेतलीस तर ते चांगलं आहे.”
मी चतुराईने विषय बदलून गाडी वाचनाकडे वळवली. त्याने मला “खूप चांगले आहे.” म्हणून स्वामी विवेकानंदांचे एक पुस्तक दिले होते. ते आख्खे पुस्तकच्या पुस्तक वाचून झाल्यावर मला त्यातले काहीही कळले नाही, हे त्याला प्रांजळपणे सांगून टाकले तर हयाचं वेगळंच.
“नाहीच समजणार तुला. वैचारीक पुस्तके कळायला एक वेगळाच मेंदू लागतो.”
माझ्याकडे तसला मेंदू नाही हे माहित असूनही या मस्तिष्कधारी पंडिताने मला ते पुस्तक का दिले होते ते समजायला मार्ग नव्हता.
“स्वामी विवेकानंद मला समजतील. अगदी आरपार. पण मला ते पचणार नाहीत. तुझ्याआधी मीही ते पुस्तक वाचलं पण पचलं नाही.” हा माणूस स्वामी विवेकानंदांचे पुस्तक खायच्या वार्ता करतोय काय ते मला समजेना.
“काय आहे, जर्न्यालिष्टला हे सगळं वाचावंच लागतं.”
“हो का?” नाहीतर जर्न्यालिष्टला हे करावं लागतं, जर्न्यालिष्टला ते करावं लागतं, याची सगळी लिष्टच समोर टाकतो की काय या भीतीने मी आवंढा गिळला.
“तरीही मी स्वामींना फारसे वाचत नाही. कारण ते मला पचणार नाहीत हे मला ठाउुक आहे.” मी पुन्हा हैराण!
“आपलं वाचन म्हणजे ज्वलंत. आंबेडकर, आगरकर, फुले. तर तू काय म्हणत होतास, रुम घ्यायची आहे ना तुला?” त्याने फुल्यांवरून डायरेक्ट रुमवर उडी मारली.
“अं? हो.”
“कुठे घेणार आहेस?”
“अजून ठरवायचे आहे.”
“कुठे घ्यायची तिकडे घे, पण फर्निचर अजिबात घेउु नकोस. आणि इंटिरियर करायला मला बोलव.”
अजिबात फर्निचर न घेतल्यावर कशाच्या इंटिरियरला त्याला बोलवायचे ते मला कळेना.
“जास्त खर्चात पडायला सोफा घेउु नकोस. गादी आणि उशा घे. मग हॉलमध्ये अशी गादी टाकायची. तिच्या इकडे एक उशी आणि तिकडे एक उशी अशी मांडायची.” असे म्हणत त्याने मध्ये प्लेट आणि बाजूला दोन बशा ठेवल्या.
“आणि वाटल्यास हा लोड.” पाण्याने भरलेला जग बशीच्या बाजूला आला. माझ्या समोरच्या उशीतल्या कपात चहा असल्यामुळे तो सांडण्याआधी तो मी पोटात सोडला. कुठल्याही विषयावर फुकटात सल्ला विचारायचा असेल तर मला कुठल्याही प्रकारे मध्ये न घेता त्याने माझ्या या कविमित्राला भेटावे.
उडप्याचे हॉटेल आणि त्याच्या बाजूचा बार ही त्याची प्रेरणास्थाने आहेत. याच अंधार्‍या बारमध्ये बसून त्याला अनेकवेळा जीवनाचा साक्षात्कार झाला आहे आणि त्या धुंदीतच त्याला बर्‍याच कविता व लेख आठवले आहेत. त्याला तंद्री लागली की वेटर बिचारे चणे शेंगदाणे देउुन कावतात. त्याच्या त्रासाला कंटाळून दुसर्‍या एखादया गिर्‍हाईकाला हाकलून बाहेर काढतात पण हा पडला समाजसुधारक कवी. कवीच्या नादी शहाण्याने लागू नये, हे त्या उडप्यांनांही कळते.
ते उडपी मात्र याची एखादया राजासारखी बडदास्त ठेवतात. हा हॉटेलमध्ये जाउुन बसला, की ते पोरे लोक त्याला गरम पाण्याचा ग्लास आणून देतात. थंड पाण्याचा ग्लास आणून दिला की हा त्यांच्यावर गरम होतो. सुरवातीला मला हे गरम पाण्याचे प्रकरण ठाउुक नव्हते. त्या पोर्‍याने त्याच्याबरोबर एकदा मलाही गरम पाण्याचा ग्लास आणून दिला. ते पाणी पिण्यासाठी होते ते मला हात धुतल्यावर समजले. त्याचा सूड म्हणून की काय त्यानंतर त्याने मला थंड चहा आणून दिला.
हॉटेलमध्ये त्याचा एक ठरलेला टेबल आहे. तिथे जाउुन बसल्यावर जो वेटर त्याला “काय आणू?” म्हणून विचारायला येईल त्याला बाजूच्या टपरीवरून आधी सिगरेट आणायला लागते. म्हणून तो येउुन बसल्यावर पाचदहा मिनिटे पाणी ठेवणार्‍याखेरीज कोणीच येत नाही. पाणीवाला येउुन पाणी ठेउुन जातो आणि आॅर्डरवाला आॅर्डर घ्यायच्या आधी याला सिगरेटी देतो.
त्याने माझा एवढा छळ करूनदेखील मला मध्यंतरी त्या हॉटेलमध्ये जायला आवडायचं. प्रिती झिंटाला लाजवेल अशी गालावरची खळी घेउुन एक अिद्वतीय वस्तू तिच्या फडतुस गुरुबरोबर आमच्या वेळेतच चहाला यायची. हा गुरु थेट एखादया साउुथ इंडियन रामण्णा किंवा मुरगाप्पासारखा दिसायचा. पंख्याच्या वार्‍याने उडणारे तिचे ते काळेभोर कुंतल, गुलाबाची पाकळी कुठल्याही कसबी कारागीराला ज्या आकारात कापता येणार नाही असे ओष्ठ, चाफेकळी कसली असते ते ठाउुक नाही, पण जशी असेल असे वाटते तसे तिचे नाक, कुठल्याही गरुडाकडे पाहिलं तर तो उडता उडता कोसळून पडेल अशी नजर, एवढी सगळी स्फोटक सामुग्री (अजूनही वर्णन करण्यासारखे बरेच काही आहे, पण मज पामराला तेवढे आलंकारिक शब्द येत नसल्यामुळे ­ शिक्षाण कमी झालं असल्यामुळे म्हणा हवं तर ­ इथे एवढेच पुरे) घेउुन ती खुर्चीत बसलेली असायची.
चहाच्या टेबलावर बसल्या बसल्या त्यांचा क्लास सुरू होत असे. उडप्याचे ते टेबल म्हणजे त्या गुरुशिष्येचे हॉटेल कम क्लासरुम होते. हे उडपी लोक बर्‍याच लोकांना भरपूर सूट देतात याचा मी तिथे अभ्यास केला. शॉर्टहॅण्डच्या नावाखाली रोज हॉटेलचा गल्ला वाढत होता. तो गुरु तिला उर्दु शिकवायचा की शॉर्टहॅण्ड हे शेवटपर्यत कळाले नाही. तिला तरी समजायचे की नाही देव जाणे. पण हॉटेलमधल्या कुठल्यातरी टेबलावरचे चार डोळे (मला चष्मा आहे हे जाणकारांना सांगायला नकोच) अधूनमधून आपल्याकडे असतात हे निर्झरासारख्या खळाळणार्‍या हास्यातून जाणवायचे. परवाच एक कादंबरी वाचली म्हणून या सगळ्या उपमा सुचल्या.
मी तिला खळी म्हणायचो. कधी कधी हॉटेलमध्ये गेल्यागेल्या “अरे, तुझी खळी आत्ताच गेली.” अशी माहिती मिळायची आणि पुढचा वेळ बैठक मोडण्याच्या विवंचनेत जायचा. अशा एखादया हॉटेलमध्ये, बसस्टॉपवर, बसमध्ये, लांब पल्ल्याच्या रेल्वेप्रवासात एखादीकडे बघायचेच नाही असं लाखवेळा ठरवलं तरीदेखील आपला विश्वामित्र व्हायला वेळ लागत नाही.

क्रमश:
©विजय माने : हसरी उठाठेव
पुढील विनोदी लेख वाचण्यासाठी खालील लिंकवर क्लिक करून फेसबुकवरील ‘हसरी उठाठेव’ हे पेज लाईक करा.

फेसबुक पेज : हसरी उठाठेव

“फाळणी ही भारत आणि पाकिस्तानची शोकांतिका आहे.”
“…”
“गांधीहत्या ही अखंड हिंदुस्तानची शोकांतिका आहे.”
“…”
“बॅरिस्टर जीनांवरचे आरोप ही अखंड पाकिस्तानची शोकांतिका आहे.”
तो एकटाच बोलत होता आणि मी ऐकत होतो. खरं म्हणजे मी एकटाच त्याच्या तावडीत सापडलो होतो ही माझी शोकांतिका होती. स्टेशनवरच्या उडप्याच्या हॉटेलमध्ये पाण्याने भरलेले ग्लास टेबलावर ठेवलेले असतानादेखील हा जोरजोराने मूठ आपटत होता आणि ग्लास पालथे होउु नयेत याची मी काळजी घेत होतो.
वास्तविक गांधी गेल्यानंतर तीस बत्तीस वर्षानंतर आम्ही जन्माला आलो होतो त्यातदेखील आमची चूक नव्हती. बॅरिस्टर जीनाच काय, कुठलेही मुस्लिम नाव उच्चारताना मला उगीचच पोटात धस्स होते. यामुळे त्यांच्या नेत्यांवर वगैरे आरोप वगैरे भानगडच नाही. फक्त साहेब नसल्यामुळे आॅफिसमधून लवकर निघायला मिळाले म्हणून खुशीत होतो तेवढयात त्याला दिसलो.
तसे म्हणाल तर हा माझा खास मित्र नव्हे. मित्राचा मित्र. शिवाय हा कवी आहे हे समजल्यापासून त्याच्यापासून चार हात लांबच रहायचो. नाहीतर ओळखीचा (गैर) फायदा घेउुन हा कुठेही कविता वाचून दाखवायचा. त्यात देवाने त्याला अतिशय निष्पाप चेहर्‍याची देणगी देउुन घोडचूक केलेली आहे. त्यामुळे प्रथमदर्शनी हा माणूस एवढा भयंकर असेल याची अजिबात कल्पना येत नाही.
पण जसजसा परिचय वाढत गेला तसा माझा अनुभवही वाढला. मी बर्‍याचदा त्याला पाहूनदेखील न पाहिल्यासारखे करतो. न पाहिल्यासारखे करतो म्हणजे लवकरात लवकरची लोकल पकडतो. एकदा तर पडता पडता वाचलो पण लोकल सोडली नाही. मागच्यावेळी त्याने मला आदिवासी पाडयावरचा एकलव्य ही कविता उडप्याच्या हॉटेलमध्ये वाचून दाखवली होती. आठदहा ओळींची कविता होती. म्हटलं, दहा पंधरा मिनिटांत संपेल. म्हणून मी चहादेखील मागवला. त्या आठ दहा ओळींनी तीन तास कुरतडले. शाळा आणि कॉलेजचा कुठलाही आख्खा पेपर आम्ही तीन तासात दोनवेळा सोडवायचो. त्यात अशा कुठल्यातरी कवितेच्या आठ ओळी सहा मार्कासाठी असायच्या.

एकलव्य एकलव्य एकलव्य
द्रोणाचार्याचा एकलव्य
द्रोणाचार्याचा की,
द्रोणाचार्याच्या पुतळयाचा?

अशा त्या पहिल्या चार ओळी होत्या. वास्तविक पूर्वी मला एकलव्य आवडायचा. आणि कपटाने गुरूदक्षिणा म्हणून त्याचा अंगठा मागणार्‍या द्रोणाचार्याचा राग यायचा. पण त्याची ‘एकलव्य’ ही कविता ऐकल्यापासून मला एकलव्य आणि द्रोणाचार्य या दोघांचाही राग यायला लागला आहे. नको असलेल्या आठ ओळी ऐकण्यासाठी आठ चहाचे पैसे दयावे लागले. हा माणूस जेवतो बिवतो की नाही कुणास ठाउुक? नुसता चहा पित असतो.
एका ठरलेल्या उडप्याच्या हॉटेलमध्ये टेबलावरच्या मळक्या फडक्याप्रमाणे हा तिथे पडलेला असतो. हल्लीचे उडपीदेखील फारच सहनशील झाले आहेत. त्यांची मला अत्यंत सहानुभूती वाटते. हा माणूस स्वत:च्या पैशांनी चहा पित नाही. सगळया मित्रांना बोलवतो. मित्रांनी चहा मागवल्यावर बिल आले की कविता ऐकवायला काढतो. मित्र बिल नको पण कविता आवर म्हणून उडप्याने दिलेली चिल्लर मूठीत धरून पळ काढतात. मला हे चांगले ठाउुक आहे, म्हणून या उडप्याच्या हॉटेलात मी चुकूनदेखील जात नाही. पण ग्रहांची वक्रदृष्टी माझ्यावर पडली की मी त्याच्या दृष्टीस पडतो.
चरित्रनायकाचे शिक्षण म्हणाल तर फक्त दहावी पास आहे. दहावी पास झाल्यावर हा इसम कॉलेजला न जाता समाजसुधारणेच्या भानगडीत पडला. त्याच्या दृष्टीने समाजसुधारणा करणे ही गोष्ट बारावीच्या परीक्षेत पास होण्यापेक्षा अत्यंत सोपी होती. त्यात हा कुठल्यातरी कवीच्या नादी लागला आणि त्याच्याप्रमाणे त्याच्याही गळयात शबनम बॅग पडली. या बॅगेत दोनचार वर्षापासून पहात आलोय तीच डायरी, त्यात घडया करून ठेवलेले अगणित पेपर आणि तत्सम कागदांचा बराच संग्रह आहे. एक चहा पिउुन झाल्यावर हा त्याची पहिली कविता ऐकवायला काढतो.
“ही बघ परवाच लिहीली.”
मी तर दोन दोन महिन्याच्या अंतराने एकच कविता “परवाच लिहीली ­” या सदराखाली तीनवेळा ऐकली आहे. हा एकच कविता पुन्हा पुन्हा का लिहीतो ते मला कळत नाही. अक्षर सुधारावे म्हणून लिहीत असेल म्हणावे तर प्रत्येकवेळची सिच्युएशन वेगळी असते. पहिल्या सिच्युएशनमध्ये त्याला एक स्वप्न पडते, दचकून हा जागा होतो आणि रात्री दोनला हा कविता लिहायला बसतो (आपल्याला एखादा प्रसंग आठवला की वेळ, काळ याचे काही भान नसते आणि एकदा गेली की त्या प्रसंगाची ग्रीप पुन्हा येत नाही असे त्याचे मत आहे). दुसर्‍यांदा बारमध्ये बसल्या बसल्या ही कविता लिहीली असे हा उघडपणे सांगतो. आणि तिसर्‍यांदा एक उघडा भिकारी बघितल्यावर हयाला सत्याचा साक्षात्कार होतो आणि त्यावेळी ती कविता जन्माला येते. त्याची प्रत्येक कविता केवळ फडतुस असते. तरीदेखील मी प्रत्येकवेळी ती जणू काय बालकवींचीच कविता आहे या उत्साहात वाचतो आणि शेवटी निराश होतो.
“झालास ना निराश? असं नैराश्य आणण्याची पॉवर कवितेत पाहिजे.” त्याचा चेहरा एकदम खुलायला लागतो. मला मध्यंतरी जास्तच नैराश्य यायला लागलं आहे म्हणून एका डॉक्टराकडे गेलो तर तिथे औषधाऐवजी “कुठल्या फडतुस कविता वाचत असाल तर ताबडतोब बंद करा.” असा सल्ला मिळाला. मी भूत पाहिल्यासारखे डॉक्टरकडे पाहिले. एवढे अचूक निदान त्यांनी आयुष्यात पहिल्यांदा केले होते. त्या डॉक्टरकडे स्वत:च्याच कविता वाचून नैराश्याने गळफास घेतलेल्या एका कवीची केस आली होती हे मला मागाहून कळले. डॉक्टरांच्या त्या सल्ल्यापासून मी या कवीमित्राला कटाक्षाने टाळतो.

क्रमश:
©विजय माने : हसरी उठाठेव
पुढील विनोदी लेख वाचण्यासाठी खालील लिंकवर क्लिक करून फेसबुकवरील ‘हसरी उठाठेव’ हे पेज लाईक करा.

फेसबुक पेज : हसरी उठाठेव